انواع حریق و کپسول آتش نشانی مناسب برای هر یک

آتش سوزی حادثه ای است که می تواند زیان جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. آشنایی با انواع حریق و روش های مقابله با آن، در شرایط وقوع حادثه سبب بهترین تصمیم گیری در مهار آتش خواهد شد. ما در ادامه قصد داریم پیرامون انواع حریق و روش های پیشگیری و کنترل آن بحث کنیم. پس تا پایان مطلب همراه ما باشید.

آتش چیست و آتش سوزی چگونه اتفاق می افتد؟

آتش گرفتن در واقع یک واکنش شیمیایی است. این واکنش بین اکسیژن هوا و ماده سوختنی رخ می دهد و با شعله و گرما همراه است. وقوع آتش سوزی وابسته به 3 فاکتور بوده که شامل اکسیژن، دما و ماده سوختنی می شود. اگر هر یک از 3 مورد نامبرده حذف شوند آتش سوزی رخ نداده یا متوقف می گردد. آتش و گرمای آن از نیازهای اولیه بشر بوده اند و وجود آن اهمیت زیادی در زندگی دارد. اما این عنصر حیات بخش در شرایطی می تواند زیان هنگفتی برای طبیعت و موجودات آن به دنبال داشته باشد.

برای اینکه ماده سوختنی آتش بگیرد وجود مقدار کافی از اکسیژن هوا ضروری است. علم شیمی اکسیژن مورد نیاز آتش را 16 درصد هوا در نظر گرفته است که حداقل تراکم این ترکیب شیمیایی می باشد. در مواردی 15 درصد اکسیژن هم می تواند باعث آتش سوزی شود. این در حالی است که 1 درصد باقی مانده از ترکیبات HNO3، R-O-OR و سایر اکسیدهای آلی تامین شود.

ماده سوختنی که دومین شرط آتش سوزی است ویژگی های خاصی دارد و تعریفی برای آن ارائه شده است. هر ماده ای که تجزیه و اکسیداسیون آن با گرما همراه باشد نوعی از مواد سوختنی به حساب می آید. مواد سوختنی در حالت های جامد، مایع و گاز قرار دارند. زمان سوختن هر ماده بر اساس عناصری که در آن به کار رفته متفاوت است و سرعت یکسانی ندارند.

سومین شرط آتش سوزی حرارت مناسب برای سوختن است. مواد بر حسب حالت هایی که در آن قرار دارند نقطه شعله زنی متفاوتی داشته و واکنش شیمیایی آن ها در شرایط ویژه آتش سوزی ایجاد می کند. مواد مایع-بخار نیازمند حداقل دما برای آتش گرفتن هستند که به آن نقطه آتش گیری گفته می شود. معمولا نقطه آتش گیری مواد نسبت به شعله زنی بالاتر است.

انواع حریق و خاموش کننده هر یک

آتش سوزی در مواد سوختنی مختلف به صورت یکسان رخ نمی دهد بلکه درجات متفاوتی دارد. همچنین شرایط مهار انواع آتش سوزی با استفاده از تجهیزات اطفا حریق یکسان نیست. در ادامه انواع آتش سوزی و اقدامات بعد از آتش سوزی و روش های مهار آن را معرفی می کنیم.

کلاس A

آتش سوزی های کلاس A نسبت به انواع دیگر بیشتر رخ می دهند و شامل مواد سوختنی جامد قابل اشتعال است. موادی مانند کاغذ، چوب، مبلمان و هر نوع ماده ای که پس از سوختن تبدیل به خاکستر شود. خاموش کردن آتش سوزی نوع A را معمولا با آب و یا ترکیبات دارای آب انجام می دهند. آب می تواند یکی از 3 فاکتور دخیل در آتش سوزی که حرارت است، کاهش دهد و موجب جلوگیری از پیشرفت آتش شود. استفاده از آب در این نوع آتش سوزی از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است اما به دلیل سنگین بودن حمل و نقل آن به سختی انجام می گیرد.

برای مهار آتش با آب لازم است تا خاموشی کامل حریق فرایند آب پاشی ادامه داشته باشد اما باید توجه داشت که شدت و فشار بالای آب موجب صدمات بیشتر نگردد. آب رسانای جریان برق است و ممکن است خطری زیان بارتر از آتش سوزی به وجود آورد. بنابراین به دستگاه هایی که جریان الکتریسیته از آنها عبور می کند آب نپاشید. در این مواقع بهتر است مواد سوختنی از منبع الکتریسیته دور شوند.

کلاس B

مواد سوختنی مایع اعم از گازوئیل، جوهر، نفت، پارافین، رنگ، چسب و… در کلاس B قرار می گیرند. برای خاموش کردن این نوع آتش سوزی باید از پودر خشک یا کف استفاده شود. کپسول های آتش نشانی مناسب برای خاموش کردن آتش سوزی کلاس B به رنگ آبی و کرم هستند. کپسول آبی رنگ حاوی پودر خشک و کپسول کرم رنگ حاوی کف است. در صورت نبود کپسول های نامبرده، از موادی مانند شن، پتو و… برای اطفای حریق استفاده کنید. در این آتش سوزی ها حذف اکسیژن اهمیت زیادی داشته و فورا آتش را خاموش می کند. استفاده از آب در حریق کلاس B نمی تواند به خاموشی آن منجر شود چرا که چگالی بالایی داشته و در تماس با این مواد در زیر آنها قرار می گیرد.

کلاس C

سوختنی هایی مانند گاز بوتان، گاز پروپان و متان در کلاس C حریق قرار می گیرند. برای مهار آتش سوزی هایی که در این کلاس قرار دارند بهترین روش قطع گاز و استفاده از پودر خشک است. پس از آن کپسول های دارای برچسب سفید که water mist نام دارند برای مهار حریق مناسب اند.

کلاس  D

در این کلاس فلزات قابل اشتعال از جمله لیتیم، پتاسیم، سدیم و… جای می گیرند. در آتش سوزی های کلاس D استفاده از آب می تواند منجر به انفجار شود. چرا که این فلزات اشتعال زا با آب واکنش داده و گرمای بسیاری زیادی به صورت انفجار ایجاد می کنند. خاموشی آتش های کلاس D با کپسول های ویژه ای انجام می شود که در دسترس مراکز نگهداری این فلزات قرار می گیرد. البته هر نوع فلز خاموش کننده مخصوص به خود را دارد اما پودر خشک نیز گزینه مناسبی برای خاموشی حریق کلاس D است.

کلاس E

آتش سوزی های کلاس E مربوط به حریق در سیستم برق شهری یا لوازم خانگی برقی مانند کامپیوتر، ماکروویو و… است. به دلیل رسانا بودن آب برای جریان الکتریسیته اطفای حریق با آن ممکن نیست چرا که می تواند با گسترش آتش سوزی همراه باشد. کپسول های کربن دی اکسید از طریق حذف اکسیژن در فرایند آتش سوزی سبب پایان گرفتن حریق خواهند شد.

کلاس F

آتش سوزی های گروه F زمانی رخ می دهد که روغن های سرخ کردنی دارای قابلیت اشتعال در نزدیکی منبع حرارت قرار بگیرند. این نوع آتش سوزی عمدتا در آشپزخانه منزل یا مراکز صنعتی رخ می دهد. برای خاموشی این نوع آتش سوزی باید از کپسول آتش نشانی زرد که حاوی مواد شیمیایی مرطوب است استفاده گردد.

نقش تجهیزات هشداردهنده در مقابله با انواع حریق

یکی از مهم‌ترین ابزارها در شناسایی و مدیریت انواع حریق، تجهیزات هشداردهنده و اطلاع‌رسانی است. به‌عنوان مثال، تابلو اعلام حریق یکی از ابزارهای کاربردی است که می‌تواند افراد حاضر در محل را به‌سرعت از وقوع حادثه مطلع کند. این تابلوها معمولاً در نقاط پررفت‌وآمد یا مکان‌های قابل‌دسترس نصب می‌شوند و با نشان دادن مسیرهای خروج اضطراری یا اعلام خطر، نقش کلیدی در کاهش تلفات و خسارات دارند.
استفاده از چنین تجهیزاتی در اماکنی که با خطرات مختلف حریق روبه‌رو هستند، مانند مراکز صنعتی، تجاری یا مسکونی، به مدیریت بهتر بحران کمک می‌کند.